Een analyse van het röntgenlicht van een zogeheten magnetar – een sterk gemagnetiseerde dode ster – heeft aanwijzingen opgeleverd dat dit object een vast oppervlak heeft, zonder atmosfeer (Science).
Bij het internationale onderzoek, onder leiding van wetenschappers van University College London (UCL), is gebruik gemaakt van gegevens van de Amerikaans/Italiaanse satelliet IXPE.
Deze satelliet detecteert kosmische röntgenstraling niet alleen, maar kan ook de polarisatie ervan meten – de richting waarin de lichtgolven op en neer gaan.
Met IXPE hebben de astronomen de ongeveer 13.000 lichtjaar verre magnetar 4U 0142+61 in het sterrenbeeld Cassiopeia onder de loep genomen.
Daarbij is het voor het eerst gelukt om gepolariseerd röntgenlicht van zo’n object te registreren.
Magnetars zijn neutronensterren – de zeer compacte overblijfselen van zware sterren die aan het eind van hun bestaan als supernova’s zijn geëxplodeerd.
Anders dan ‘gewone’ neutronensterren hebben zij een enorm sterk magnetisch veld.
Ook zijn ze een bron van intense röntgenstraling en vertonen ze grillige uitbarstingen, waarbij in één seconde een hoeveelheid energie vrijkomt die miljoenen malen groter is dan wat onze zon in een jaar produceert.
Uit de IXPE-waarnemingen blijkt dat 4U 0142+61 veel minder gepolariseerd röntgenlicht uitzendt dan je zou verwachten als deze straling door een atmosfeer zou zijn gegaan.
Ook ontdekte het team dat voor lichtdeeltjes met een hogere energie de polarisatiehoek – de zogeheten wiggle – precies 90 graden omdraaide in vergelijking met röntgenlicht van lagere energie.
Dat is in overeenstemming met wat theoretische modellen voorspellen voor een magnetar met een vaste korst die omgeven is door een magnetosfeer waarin sterke elektrische stromen optreden.
Volgens de onderzoekers volgt uit hun waarnemingen dat het magnetische veld van de magnetar waarschijnlijk dermate sterk is dat de atmosfeer rond de ster is veranderd in een vaste stof – een fenomeen dat magnetische condensatie wordt genoemd.
De korst zou dan bestaan uit een rooster van ionen (geladen deeltjes), die door het enorm sterke magnetische veld van de ster bijeengehouden worden. (EE)
(Image Credit: ESO/L. Calçada)
