Voor het eerst is er vlak bij een witte dwerg een intacte planeet gevonden.
De witte dwerg, WD 1856+534, staat op een afstand van ongeveer 80 lichtjaar in het sterrenbeeld Draak en is het overblijfsel van een ster als de zon.
Als zo’n ster door kernfusieprocessen in het inwendige geen energie meer kan produceren, zwelt hij op tot een rode reus en stoot zijn buitenste lagen af.
De kern van de ster blijft over: een witte dwerg met de afmetingen van de aarde maar met de massa van de zon.
Tijdens het opzwellen tot rode reus worden planeten die er op korte afstanden omheen draaien verschroeid en verwoest.
Tot nu toe waren in de atmosfeer of de omringende gasschijf van witte dwergen alleen sporen van zulke verwoeste planeten waargenomen, maar nu hebben Andrew Vanderburg en collega’s een intact exemplaar gevonden.
Het is een reuzenplaneet die ongeveer even groot is als Jupiter, maar vele malen zwaarder.
De reuzenplaneet, WD 1856b, werd ontdekt met NASA’s TESS-satelliet, die heel nauwkeurig de helderheid van sterren meet.
Geringe, periodieke variaties daarin kunnen wijzen op het verduisterende effect van een planeet.
Aanvullende waarnemingen werden verricht met NASA’s Spitzer Space Telescope en telescopen op aarde, waaronder enkele van amateurs.
Die waarnemingen laten zien dat de reuzenplaneet in 34 uur met een snelheid van 3000 kilometer per seconde op een afstand van slechts drie miljoen kilometer om de veel kleinere witte dwerg snelt.
Het is zeker dat de reuzenplaneet niet op deze afstand van de ster is ontstaan.
Om verwoesting tijdens de rodereuzenfase te voorkomen zou dat op meer dan één astronomische eenheid moeten zijn gebeurd.
De astronomen denken dat er toen wellicht meer planeten rond de ster draaiden en dat er in dit stelsel tijdens de rodereuzenfase grote instabiliteit ontstond die ook de baan van de reuzenplaneet veranderde.
Die planeet zou eerst in een heel langgerekte baan zijn gekomen, die in de loop van miljarden jaren als gevolg van getijdenkrachten van de ster werd verkleind tot de huidige cirkelbaan.
Computersimulaties ondersteunen dit scenario. (GB/Nature 585, p. 363)
(Image Credit: NASA, Goddard Space Flight Center)
