Waarnemingen van de BlueWalker 3 satelliet laten zien dat deze bijna alle sterren aan de nachtelijke hemel in helderheid overtreft.
Astronomen zijn bezorgd: zonder verzachtende maatregelen zouden groepen van zulke grote satellieten ons vermogen om de sterren vanaf de aarde te observeren en radioastronomie te bedrijven kunnen verstoren (Nature).
Verschillende bedrijven hebben plannen voor de lancering van ‘constellaties’ van satellieten – groepen van soms wel honderden satellieten die overal ter wereld mobiele of breedbanddiensten kunnen leveren.
Deze satellieten moeten in lage aardbanen worden gebracht en kunnen relatief groot zijn.
BlueWalker 3 werd op 10 september 2022 in een lage aardbaan gebracht door AST SpaceMobile, als prototype voor een geplande constellatie van meer dan honderd vergelijkbare satellieten ten behoeve van mobiele communicatie.
Uit waarnemingen die binnen enkele weken na de lancering werden gedaan, bleek dat de satelliet een van de helderste objecten aan de hemel was.
Om de gevolgen voor de astronomie beter te begrijpen, startte het IAU Centre for the Protection of the Dark and Quiet Sky From Satellite Constellation Interference (CPS) een internationale waarnemingscampagne.
Als onderdeel van dit initiatief werden zowel professionele als amateur-waarnemingen gedaan, vanaf locaties in Chili, de VS, Mexico, Nieuw-Zeeland, Nederland en Marokko. De onlangs vrijgegeven gegevens, die de helderheid van BlueWalker 3 over een periode van 130 dagen documenteren, laten een abrupte helderheidstoename zien die samenvalt met de volledige ontvouwing van de antenne-array, die met 64 vierkante meter het grootste commerciële antennesysteem is dat ooit in een lage aardbaan is gebracht.
Een deel van de waarnemingen werd ook gebruikt om de baan van de satelliet in de tijd te berekenen.
Het is belangrijk om de posities van satellieten te kennen, zodat astronomen kunnen proberen ze te vermijden of in ieder geval weten waar ze in de gegevens te zien zijn. Aan hun helderheid kan echter weinig worden gedaan, behalve het maskeren van het stukje hemel waar de satelliet zich bevindt.
En dat betekent: verlies van gegevens. Behalve optische waarnemingen zou BlueWalker 3 ook de radioastronomie kunnen verstoren, omdat deze gebruik maakt van golflengten die dicht bij de golflengten liggen waarop radiotelescopen hun waarnemingen doen.
Hoewel sommige radiotelescopen zich in speciale ‘radiostille’ zones bevinden, gelden de beperkingen om deze gebieden te beschermen momenteel alleen voor zenders op aarde, niet voor satellieten. (EE)
(Image Credit: KPNO/NOIRLab/IAU/SKAO/NSF/AURA/R. Sparks)
