Het is al sinds jaar en dag bekend dat ons zonnestelsel zich in het midden van een min of meer bolvormig gebied bevindt met daarin veel minder gas, stof en sterren dan in de ruimte er omheen.
Deze zogeheten Lokale Bel heeft een diameter van ruim duizend lichtjaar en dijt momenteel met een snelheid van bijna 7 kilometer per seconde uit.
Astronomen hebben nu gevonden wanneer en waar deze bel is ontstaan.
Catherine Zucker en collega’s inventariseerden de ruimtelijke posities en bewegingen van sterrenhopen en stervormingsgebieden van maximaal 20 miljoen jaar oud die zich binnen een afstand van zo’n 650 miljoen lichtjaar van de zon bevinden.
Die blijken vrijwel allemaal aan het oppervlak van de Lokale Bel te liggen.
Bovendien vertonen zij alle een buitenwaarts gerichte beweging, voornamelijk loodrecht op het oppervlak van de bel.
Terugrekenend vinden de astronomen dat deze expansie ongeveer 14 miljoen jaar geleden moet zijn begonnen, hoogstwaarschijnlijk als gevolg van een serie kort na elkaar volgende supernova explosies.
De schokgolf hiervan veegde het omringende interstellaire gas en stof op en creëerde zo een reusachtige dichtere schil die aanvankelijk met een snelheid van zo’n 60 kilometer per seconde uitdijde.
Die schil fragmenteerde hier en daar en trok daar samen, wat leidde tot het ontstaan van sterren.
In deze schil kunnen vier perioden van stervorming worden onderscheiden, respectievelijk 10, 6 en 2 miljoen jaar geleden.
En ook nu vindt er nog stervorming plaats.
De schil vertegenwoordigt een massa van ongeveer anderhalf miljoen maal die van de zon.
Om al die materie in 14 miljoen jaar te kunnen opvegen zou de explosie energie van ruwweg 15 supernova’s nodig zijn geweest.
Deze explosies vonden plaats in de Upper Centaurus Lupus- en Lower Centaurus Crux-sterrenassociaties, die zich toen in het centrum van de uitdijende Lokale Bel bevonden.
Dat de zon zich nu op die positie bevindt is toeval.
De zon zou zich 14 miljoen jaar geleden op een afstand van zo’n duizend lichtjaar van de supernova’s hebben bevonden en pas vijf miljoen jaar geleden de (kleinere) Lokale Bel zijn binnengekomen.
Uiteindelijk zal hij de groter geworden bel weer verlaten.
(GB/Nature 601, blz. 337)
(Image Credit: NASA; modified from original version by User:Geni – http://science.nasa.gov/headlines/y2003/06jan_bubble.htm (originally uploaded to en.wikipedia here)
