Astronomen hebben fosfaten ontdekt op Enceladus, een van de ijsmanen van Saturnus. Die fosfaten bevinden zich in een oceaan die tussen de ijskorst en de gesteentekern van de satelliet ligt en hem geheel omspant. Fosfaten zijn verbindingen van fosfor, een element dat nodig is voor de aanmaak van DNA en RNA, dus belangrijk voor leven. Eerder waren op deze maan al de vijf andere belangrijkste bouwstenen ontdekt, te weten koolstof, waterstof, stikstof, zuurstof en zwavel. Frank Postberg en collega’s analyseerden metingen die verricht waren door de Cosmic Dust Analyser van Cassini, de Amerikaanse Saturnusverkenner die van 2004 tot 2017 rond de planeet draaide. De betreffende deeltjes waren zoutrijke ijskorrels in de E-ring van Saturnus, de brede ring van materiaal dat door de geisers in de korst van Enceladus wordt uitgestoten en zich daarna langs de hele omloopbaan van de satelliet verspreidt. Die ijskorrels komen uit het bovenste deel van de ondergrondse oceaan van Enceladus, die door getijdenkrachten van Saturnus vloeibaar wordt gehouden. Sommige van die korrels bleken natriumfosfaat te bevatten, een verbinding die (op aarde) onder andere in zepen wordt gebruikt. De onderzoekers leiden hieruit af, mede met behulp van laboratoriumexperimenten, dat zich in Enceladus’ oceaan veel fosfor bevindt in de vorm van opgeloste orthofosfaten, met fosforconcentraties die minstens honderdmaal zo hoog zijn als die in de oceanen op aarde. De fosfaten zouden in de bodem van de oceaan kunnen ontstaan via reacties tussen het zoute oceaanwater en apatiet, een fosfaatrijk mineraal dat zich in de bodem – en de gesteentekern daaronder – zou bevinden. Dit mineraal komt veel voor in koolstofrijke chondrieten, meteorieten die veelal samenhangen met de vorming van planeten. En aangezien de bodems van (mogelijke) oceanen van andere ijswerelden ook misschien apatiet kunnen bevatten, zouden zich in die oceanen ook relatief hoge concentraties van fosfaten kunnen bevinden. Volgens de laboratoriumexperimenten zou het niet uitmaken of die oceaanbodem daar warm of koud is. (GB/Nature 618, blz. 459 3n 489) (Image Credit: NASA/JPL-CALTECH/SSI)
