Tijdens het testen van een nieuw subsysteem van SPHERE, het ‘planetenjachtinstrument’ van ESO’s Very Large Telescope, hebben astronomen indrukwekkende details kunnen vastleggen van de turbulente stellaire relatie binnen de dubbelster R Aquarii.
De opname is nog scherper dan beelden die met de Hubble-ruimtetelescoop zijn gemaakt.
Jaren van waarnemingen hebben het bijzondere verhaal achter R Aquarii blootgelegd.
De grootste van de twee sterren die deze dubbelster vormen is een rode reus van het Mira-type.
Sterren van deze soort beginnen tegen het einde van hun bestaan te pulseren en worden duizend keer zo helder als onze zon.
Daarbij zwellen hun buitenste lagen op om uiteindelijk de interstellaire leegte in te verdwijnen.
De doodsstrijd van deze enorme ster is al een opzienbarend verschijnsel, maar de invloed van de begeleidende witte dwergster maakt er een onheilspellend kosmisch spektakel van.
De witte dwerg, die kleiner, compacter en veel heter is dan de rode reus, onttrekt materie aan de buitenste lagen van zijn grote metgezel.
Daardoor verzamelt zich af en toe voldoende materiaal op het oppervlak van de witte dwerg om een thermonucleaire nova-explosie te veroorzaken, een immense gebeurtenis waarbij een enorme hoeveelheid materie de ruimte in wordt geblazen.
In de ijle nevel van gas rond R Aquarii zijn de sporen van eerdere nova-explosies te zien.
R Aquarii is slechts 650 lichtjaar van de aarde verwijderd en is daarmee een van de dichtstbijzijnde symbiotische dubbelsterren.
Vandaar dat dit intrigerende object al decennialang op de bijzondere aandacht van astronomen mag rekenen.
SPHERE is primair ontwikkeld om exoplaneten rechtstreeks in beeld te brengen.
De mogelijkheden van dit instrument beperken zich echter niet tot de jacht op exoplaneten.
Het kan ook worden ingezet om allerlei andere hemelobjecten te onderzoeken, zoals ook blijkt uit de nu gepresenteerde opname van R Aquarii. (EE)