Gisteren hebben wetenschappers de eerste resultaten vrijgegeven van de onderzoeksmissie Euclid. De vrijgegeven gegevens bestrijken een enorm hemelgebied, verdeeld in drie stroken, en omvatten talrijke clusters van sterrenstelsels, actieve galactische kernen oftewel quasars en kortstondige hemelverschijnselen (‘transients’). Op de opnamen zijn meer dan 380.000 sterrenstelsels en vijfhonderd potentiële zwaartekrachtlenzen te zien, die zijn bijeengebracht met hulp van burgerwetenschappers en kunstmatige intelligentie (AI). Euclid heeft de drie hemelgebieden verkend waar hij uiteindelijk de ‘diepste’ waarnemingen van zijn missie zal uitvoeren. In slechts één week van waarnemingen, waarbij elk gebied slechts één keer is gescand, heeft de ruimtetelescoop al 26 miljoen sterrenstelsels gezien, waarvan de verste meer dan tien miljard lichtjaar van ons verwijderd zijn. Daarnaast is op de opnamen ook een kleine populatie van heldere quasars vastgelegd, die nog veel verder van ons verwijderd zijn. De komende jaren zal Euclid de drie hemelstroken nog tientallen keren vastleggen. Uiteindelijk moet dit meer inzicht geven in het ontstaansproces van sterrenstelsels en de ‘groei’ van superzware zwarte gaten. Maar deze eerste glimp van 63 vierkante graad van de hemel – driehonderd keer zo groot als de volle maan – geeft al een indrukwekkend voorproefje van de omvang van de grote, detailrijke kosmische atlas die Euclid in 2030 zal afleveren – een atlas die een derde van de hele hemel zal beslaan. De vandaag gepresenteerde ‘datarelease’ vertegenwoordigt slechts 0,4 procent van de sterrenstelsels die Euclid in de loop van zijn bestaan zal vastleggen. Naar verwachting zal Euclid per dag meer dan honderd gigabyte aan gegevens naar de aarde overseinen. Het is natuurlijk ondoenlijk om al die data handmatig te verwerken. Vandaar dat het Europese ruimteagentschap ESA gebruik maakt van de diensten van duizenden vrijwillige burgerwetenschappers en van AI-algoritmen. ‘Op deze manier kunnen we binnen enkele weken geavanceerde resultaten leveren, terwijl dat bij eerdere grote surveys jaren vergde’, aldus Mike Walmsley, wetenschapper bij het Euclid-consortium, die verbonden is aan de Universiteit van Toronto (Canada). (EE) (Image credit: ESA/Euclid/Euclid Consortium/NASA)
