Een Nederlandse afvaardiging heeft dinsdag 18 januari in Parijs de stukken ingeleverd die ertoe moeten leiden dat het Koninklijk Eise Eisinga Planetarium in Franeker de werelderfgoed status verkrijgt.
Het dossier werd door burgemeester Marga Waanders van de gemeente Waadhoeke (waar Franeker onder valt) overhandigd aan Lazare Eloundou, de nieuwe directeur van het UNESCO World Heritage Centre.
Komend najaar zal een beoordelingscommissie van UNESCO, de Organisatie der Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur, naar Franeker komen om te beoordelen of het Eisinga Planetarium aan alle eisen voor het verkrijgen van de werelderfgoedstatus voldoet.
Het definitieve besluit over de aanvraag wordt pas in juli 2023 verwacht. Het Eisinga Planetarium is het oudste werkende planetarium ter wereld.
Het is tussen 1774 en 1781 vervaardigd door de Friese wolfabrikant en zakenman Eise Eisinga, die daarvoor het plafond en een stukje van de bedstee in zijn woon/slaapkamer opofferde.
Het instrument geeft onder meer een actueel en realistisch beeld van de posities van de zon, de maan, de aarde en de vijf andere planeten die destijds bekend waren.
De permanente bevestiging aan het plafond maakt het Eisinga Planetarium tot een van de weinige onroerende planetaria uit zijn tijd.
Het mechanisme dat het instrument aandrijft bestaat niet uit metalen tandwielen, maar uit houten hoepels en schijven, voorzien van ijzeren pinnen.
Het geheel wordt aangedreven door een eenvoudig slingeruurwerk.
Opmerkelijk is ook dat het planetarium werd gebouwd door een ‘gewoon’ burger, die zijn woonkamer steeds nadrukkelijker als ontvangst- en presentatieruimte voor belangstellenden ging gebruiken.
Al ruim 240 jaar krijgen bezoekers in diezelfde kamer nog vrijwel dagelijks uitleg over de ‘werking’ van het zonnestelsel en het door Eisinga gebouwde model. (EE) (Image Credit: Erik Zachte)
