Een team van astronomen van de Universiteit van Arizona in Tucson (VS) heeft de ruimtetelescopen Hubble en Webb van NASA gebruikt om de bijna 150 miljard kilometer grote puinschijf rond de heldere ster Wega te bestuderen. Webb ziet de infrarode gloed van de schijf, die wordt veroorzaakt door deeltjes ter grootte van zandkorreltjes die om de ster cirkelen. Hubble neemt de nog veel fijnere deeltjes in de buitenste halo van de schijf waar, die het felle licht van de centrale ster weerkaatsen. Sterren-in-wording verzamelen materiaal uit een schijf van stof en gas die het afgeplatte overblijfsel is van de wolk waaruit ze zijn ontstaan. Medio jaren 90 heeft Hubble rond veel jonge sterren van zulke schijven ontdekt, en aangenomen wordt dat uit het daarin aanwezige gas en stof planeten kunnen ontstaan. Volgroeide sterren zoals Wega zijn omgeven door stofrijke schijven die zijn verrijkt met puin dat afkomstig is van botsende planetoïden en verdampende kometen. Iets vergelijkbaar speelt zich ook in ons eigen zonnestelsel af, waar het stof waarneembaar is als het zogeheten zodiakaal licht. De verdeling van het stof in de schijf van Wega is gelaagd, omdat de druk van het sterlicht de kleinste deeltjes harder naar buiten duwt dan de wat grotere deeltjes. De schijf van Wega blijkt op ongeveer negen miljard kilometer van de ster (tweemaal de afstand zon-Neptunus) een subtiele leemte te vertonen, maar afgezien daarvan is hij naar binnen toe heel egaal, tot aan het punt dat hij verloren gaat in de felle gloed van de ster. Volgens de astronomen bewijst dit dat er – anders dan bij onze eigen zon – geen grote planeten om Wega cirkelen. Verrassend genoeg is de nabije ster Fomalhaut, die ruwweg op dezelfde afstand staat als Wega en ongeveer even oud en heet is, omgeven door drie in elkaar geneste puingordels. En aangenomen wordt dat het stof in deze gordels in toom wordt gehouden door de zwaartekracht van één of meer planeten. Daar lijkt bij Wega dus geen sprake van te zijn. Gezien de fysieke gelijkenis tussen Wega en Fomalhaut lijkt het vreemd dat Fomalhaut wel planeten heeft kunnen vormen en Wega niet, terwijl bij beide dezelfde fysieke processen aan het werk zijn. Ligt dat aan de ster Wega zelf of aan diens specifieke omgeving? Het onderzoeksteam heeft er nog geen verklaring voor. (EE) (Image credit: NASA, ESA, CSA, STScI, S. Wolff (University of Arizona), K. Su (University of Arizona), A. Gáspár (University of Arizona)
