De afgelopen jaren heeft de Dragonfly Telephoto Array in New Mexico, ontworpen door de Nederlander Pieter van Dokkum van de Yale-universiteit en Roberto Abraham van de Universiteit van Toronto, baanbrekende ontdekkingen gedaan.
De telescoop maakt opnamen met een cluster van ‘gewone’ (kostbare) telelenzen, die ongeveer zoals de ogen van een libel visuele gegevens verzamelt.
Met het instrument zijn diverse bijna onwaarneembare sterrenstelsels opgespoord die weinig of geen donkere materie bevatten.
En nu willen Van Dokkum en Abraham met Dragonfly ook extragalactische gaswolken gaan opsporen.
Met behulp van een speciaal filter dat voor elke lens is gemonteerd, kan de Dragonfly-telescoop het grootste deel van het licht dat door sterren wordt uitgezonden tegenhouden, zodat alleen de zwakke gloed van lichtgevend, geïoniseerd gas overblijft.
Om te onderzoeken hoe goed deze combinatie werkt, heeft het Dragonfly-team een proefversie gebouwd met drie lenzen in plaats van de 48 van de oorspronkelijke Dragonfly.
En de resultaten overtreffen hun verwachtingen.
In twee nieuwe studies in Astrophysical Journal Letters en de Astrophysical Journal beschrijft het team niet eerder waargenomen kenmerken van het gas rondom een groep sterrenstelsels op ongeveer 12 miljoen lichtjaar van de aarde: de Messier-81-groep.
In een van de artikelen doet Yale-doctoraalstudent Imad Pasha verslag van de vorming van een nieuw klein sterrenstelsel in de getijdenarm van het sterrenstelsel M82.
Het nieuwe dwergstelsel ontstaat uit gas dat aan M82 is onttrokken toen dit stelsel dicht langs zijn buurman M81 scheerde.
Het tweede onderzoek beschrijft een reusachtige wolk van geïoniseerd gas van 180.000 lichtjaar lang en 30.000 lichtjaar breed.
Hoewel deze oorsprong van de wolk nog een mysterie is, denken de onderzoekers dat ook deze door M81 aan M82 is onttrokken.
Een andere mogelijkheid is dat de wolk door sterke ‘superwinden’ uit M82, bekend als een zeer actieve ‘sterrenfabriek’, is weggeblazen.
De nieuwe gevoelige Dragonfly-telescoop met zijn grote beeldveld is de eerste die deze gaswolk heeft kunnen vastleggen.
Nu de proefversie van de nieuwe Dragonfly-telescoop succesvol is gebleken, zijn de onderzoekers begonnen aan de bouw van het Dragonfly Spectral Line Mapper-instrument, dat met maar liefst 120 telelenzen wordt uitgerust.
De nieuwe telescoop zal over een jaar gereed zijn. (EE)
(Image Credit: Dragonfly Telescope Team)
