Astronomen hebben een nieuwe techniek ontwikkeld om CME’s bij andere sterren dan de zon te kunnen detecteren.
CME’s, coronal mass ejections, zijn uitbarstingen in de corona van de zon waarbij grote hoeveelheden plasma (geladen deeltjes) de ruimte in worden geslingerd.
Ze hangen vaak samen met zonnevlammen en bij de aarde gekomen verstoren ze het magnetische veld en kunnen ze ook storingen in de communicatie en het energietransport veroorzaken.
CME’s boven de zon kunnen rechtstreeks worden gefotografeerd met behulp van ruimtetelescopen waarin de zonneschijf zelf is afgedekt.
Bij sterren is dat vanwege de grote afstand echter niet mogelijk.
Wel is het enkele keren gelukt om ze op een in directe manier te detecteren, bijvoorbeeld
door in het spectrum van een ster te zoeken
naar een dopplereffect dat op snel bewegend plasma zou kunnen wijzen.
Bij de nieuwe techniek van Astrid Veronig en collega’s gaat het om de verzwakking van de ultraviolet- en zachte röntgenstraling
van een ster als gevolg van het verdwijnen van plasma uit zijn corona.
Die techniek wordt ook al meer dan twintig jaar toegepast bij satellietwaarnemingen van de zon.
De astronomen onderzochten eerst de kenmerken van zulke verzwakkingen in zonsbeeldjes die tot een punt waren gereduceerd en vervolgens of deze kenmerken
dan ook te vinden zijn in de straling van sterren die op onze zon lijken.
Dat bleek met een grote mate van zekerheid het geval.
In een groep van 200 sterren werden bij 13 exemplaren in totaal 21 tekenen van een CME gevonden.
De afname van hun coronastraling kon tot urenlang aanhouden en bedroeg 5 tot 55 procent van de normale waarde.
Dat percentage is een factor tien groter dan bij CME’s op de zon.
Onze buurster is in dit geval dus maar matig actief, terwijl de op één na meest nabije ster, Proxima Centauri, met
zijn 55 procent juist heel actief is.
Daar zou tijdens een CME tot wel de helft van de massa van de corona kunnen worden weggeslingerd.
Stellaire CME’s zijn daardoor een belangrijke factor in de evolutie van sterren en de eventuele bewoonbaarheid van hun planeten.
(GB/Nature Astronomy)
(Image credit: NASA/GSFC/SDO)
