Een nieuwe telescoop met de naam ‘Condor Array Telescope’ kan voor astrofysici een nieuw venster op het heelal openen, door opnamen te maken van objecten met een zeer lage oppervlaktehelderheid. In vier artikelen die deze maand in de Monthly Notices of the Royal Astronomical Society (MNRAS) zijn gepubliceerd, presenteren astronomen de eerste wetenschappelijke bevindingen die op basis van Condor-opnamen zijn gedaan. Het project wordt geleid door wetenschappers van Stony Brook University en het American Museum of Natural History (AMNH). De nieuwe ‘array-telescoop’ gebruikt computers om het licht van verschillende kleinere telescopen te combineren tot het equivalent van één grotere telescoop, en kan astronomische verschijnselen detecteren die onwaarneembaar zwak zijn voor conventionele telescopen. Met dit instrument hebben astronomen onder meer gezocht naar extreem zwakke ‘sterrenstromen’ rond het nabije sterrenstelsel NGC 5907, een bekend spiraalstelsel op zo’n 50 miljoen lichtjaar van de aarde. Zulke stromen ontstaan wanneer kleine sterrenstelsels worden verstoord door de zwaartekracht van een naburig groter sterrenstelsel. Op een eerdere opname die in 2010 met een andere telescoop werd gemaakt, leek een opmerkelijke sterrenstroom zichtbaar te zijn die twee complete lussen van een helix rond het sterrenstelsel vormde. Maar op een latere opname, in 2019 gemaakt met de Dragonfly Telephoto Array, was die helix niet te bekennen. Om hier het fijne van te weten, heeft het Condor-team een nieuwe langbelichte opname van NGC 5907 gemaakt, en ook daarop is de helix niet te zien. Hieruit concluderen de astronomen dat de helix op de opname uit 2010 waarschijnlijk een artefact is dat door het beeldverwerkingsproces is veroorzaakt. De Condor Array is ook gebruikt om de dwergnova Z Camelopardalis of ‘Z Cam’ nog eens goed te bekijken. Op een opname die in januari 2007 werd verkregen met de 4-meter telescoop van de sterrenwacht op Kitt Peak (Arizona, VS), is een gedeeltelijke gasschil rond deze ster te zien. De nieuwe Condor-opname bewijst dat het in werkelijkheid gaat om een complete gasschil, die bovendien wordt omgeven door een tweede, grotere gasschil. De nieuwe waarneming bevestigt het al bestaande vermoeden dat de binnenste schil meer dan 2000 jaar geleden is gevormd bij een explosie op het oppervlak van een witte dwergster. Bij deze explosie werd Z Cam, die doorgaans niet met het blote oog te zien is, tijdelijk zo helder, dat hij door Chinese astronomen kon worden opgetekend. (EE) (Image Credit: Condor Team)
