Met behulp van de reusachtige radiotelescoop ALMA in Chili heeft een team van astronomen, onder leiding van Theo Khouri van de Chalmers University of Technology in Göteborg (Zweden), vijftien ongewone sterren in ons Melkwegstelsel onderzocht, op afstanden tot 5000 lichtjaar.
Uit hun metingen blijkt dat het in alle gevallen om dubbelsterren gaat, en dat ze onlangs een bijzondere ontwikkeling hebben doorgemaakt (Nature Astronomy).
Door de antennes van ALMA op elke ster te richten en het licht van verschillende moleculen in de buurt van elke ster te meten, hoopten de onderzoekers aanwijzingen te vinden voor hun achtergrondverhaal.
De sterren hebben de bijnaam ‘waterfonteinen’ gekregen, omdat ze een intense bron van straling zijn die karakteristiek is voor watermoleculen.
ALMA is gevoelig voor straling met golflengten van ongeveer één millimeter, onzichtbaar voor het menselijk oog, maar ideaal om door de stofrijke interstellaire wolken van de Melkweg heen te kijken naar sterren die in stof zijn gehuld.
De wetenschappers gebruikten de telescoop om de signaturen van koolstofmonoxidemoleculen, CO, in het licht van de sterren te meten en hebben de signalen van verschillende isotopen (‘soorten’) koolstof en zuurstof met elkaar vergeleken.
In tegenstelling tot haar zustermolecuul kooldioxide, CO2, is koolmonoxide relatief gemakkelijk op te sporen in de ruimte.
De waarnemingen hebben bevestigd dat de sterren allemaal bezig zijn om hun buitenste lagen weg te blazen.
Maar de verhouding van de verschillende zuurstofatomen in de moleculen wees erop dat de sterren veel kleiner waren dan ze hadden geleken.
Ze zijn hun leven begonnen met dezelfde massa als de zon, of slechts een paar keer meer.
Maar uit de nieuwe metingen blijkt dat zij alleen al in de laatste paar honderd jaar tot wel vijftig procent van hun totale massa hebben uitgestoten.
Waarom deze kleine sterren zo snel zoveel massa zijn kwijtgeraakt?
Volgens de astronomen kan daar maar één verklaring voor zijn: ze hebben allemaal net een fase achter de rug waarin de twee om elkaar draaiende sterren één en dezelfde atmosfeer deelden.
Deze bijzondere fase duurt slechts een paar honderd jaar – in astronomische termen een oogwenk.
Omdat de vijftien sterren zo snel lijken te evolueren, is het team van plan ze te blijven volgen met ALMA en met andere radiotelescopen.
Daarbij hopen ze nog meer van deze bijzondere ‘waterfonteinen’ te kunnen opsporen. (EE)
(Image Credit: Danielle Futselaar, artsource.nl)
