Voor het eerst hebben astronomen bewijs gevonden voor de aanwezigheid van waterdamp in de ijle atmosfeer van de grote Jupitermaan Ganymedes.
De waterdamp ontstaat wanneer ijs op het oppervlak van deze maan sublimeert, dat wil zeggen: rechtstreeks van ijs in gas overgaat (Nature Astronomy).
Bij eerder onderzoek waren al indirecte aanwijzingen gevonden dat Ganymedes, de grootste maan in ons zonnestelsel, meer water bevat dan alle oceanen op aarde bij elkaar.
De temperatuur op deze maan is echter zo laag, dat zijn oppervlak stijfbevroren is.
De oceaan van Ganymedes zou zich daarom ruwweg 150 kilometer onder deze ijskorst moeten vinden, wat betekent dat waterdamp niet rechtstreeks uit deze oceaan kan ontsnappen.
Bij het nieuwe onderzoek hebben astronomen nog eens goed gekeken naar gegevens die Hubble de afgelopen twintig jaar over Ganymedes heeft verzameld.
In 1998 maakte de ruimtetelescoop de eerste ultraviolet-opnamen van de Jupitermaan.
Op twee daarvan was een soort poollicht te zien, en de overeenkomsten tussen beide opnamen leken erop te wijzen dat de ijle atmosfeer van Ganymedes volledig uit moleculaire zuurstof (O2) bestaat.
Andere waargenomen kenmerken waren daar echter juist in strijd mee.
Wetenschappers trokken daaruit de conclusie dat de discrepantie waarschijnlijk verband hield met hoge concentraties van atomaire zuurstof (O).
In 2018 heeft een team onder leiding van de Zweedse planeetwetenschapper Lorenz Roth geprobeerd om de hoeveelheid atomaire zuurstof in de atmosfeer van Ganymedes te bepalen aan de hand van Hubble-metingen die tussen 1998 en 2010 waren gedaan.
Tot hun verrassing ontdekten ze daarbij dat er vrijwel geen atomaire zuurstof aanwezig was.
En dat betekent dat de waargenomen discrepantie tussen de poollichtopnamen uit 1998 een andere oorzaak moet hebben.
Roth en zijn team hebben daarom nog eens goed naar die oude opnamen gekeken.
Bekend was al dat de temperatuur rond het middaguur op Ganymedes hoog genoeg oploopt om kleine hoeveelheden oppervlakte-ijs te doen sublimeren.
En de waargenomen verschillen tussen de oude uv-opnamen konden nu precies worden herleid tot dat deel van de atmosfeer waar zich waterdamp kan bevinden.
Volgens de onderzoekers ontstaat de eerder gedetecteerde moleculaire zuurstof in de atmosfeer van Ganymedes doordat geladen deeltjes het ijsoppervlak eroderen.
De gemeten waterdamp ontstaat simpelweg doordat het oppervlakte-ijs plaatselijk genoeg opwarmt om waterdamp te laten ontsnappen. (EE)
(Image Credit : NASA)