Voor het eerst is een exoplaneet rechtstreeks waargenomen met behulp van optische interferometrie.
Dat is gebeurd met het GRAVITY-instrument van de Europese Very Large Telescope Interferometer, in het noorden van Chili.
De waarnemingen laten zien dat de planeet HR 8799e een complexe atmosfeer heeft met wervelende wolken van ijzer en silicaten.
HR 8799e is een van de vier planeten die om de jonge ster HR 8799 in het sterrenbeeld Pegasus cirkelen.
Het gezelschap is ongeveer 129 lichtjaar van de aarde verwijderd. Het gaat om een zogeheten ‘super-Jupiter’ een gasplaneet die (iets) groter en (veel) zwaarder is dan Jupiter, de grootste planeet van ons zonnestelsel.
De exoplaneet is slechts 30 miljoen jaar oud en heeft nog veel van de warmte over die vrijkwam tijdens zijn ontstaansproces.
In combinatie met een krachtig broeikaseffect resulteert dat in een temperatuur van ongeveer 1000 °C.
Met behulp van GRAVITY is een gedetailleerd spectrum van HR 8799e verkregen.
De analyse daarvan laat zien dat zijn atmosfeer veel koolstofmonoxide bevat, maar bijzonder weinig methaan.
Dat is verrassend omdat chemische modellen van dergelijke hete gasplaneten óók veel atmosferische methaan voorspellen.
Vermoed wordt dat sterke verticale stromingen in de atmosfeer (convectie) verhinderen dat het koolmonoxide reageert met waterstof om zo methaan te vormen.
Ook is ontdekt dat de atmosfeer HR 8799e wolken van ijzer en silicaatstof bevat.
In combinatie met de overmaat aan koolmonoxide, wijst dit erop dat de atmosfeer wordt geteisterd door een kolossale woeste storm.
GRAVITY koppelt de vier afzonderlijke hoofdtelescopen van ESO’s Very Large Telescope aan elkaar.
Zo ontstaat een ‘supertelescoop’ die groot genoeg is om het zwakke schijnsel van de atmosfeer van HR 8799e te scheiden van het felle licht van de moederster. (EE)
