Astronomen hebben, met behulp van de Hobby-Eberly Telescoop van de McDonald -sterrenwacht in Texas (VS), een van de langste gasstaarten ontdekt die ze ooit uit een planeet hebben zien ontsnappen.
De planeet, HAT-P-32b, is bijna twee keer zo groot als Jupiter en verliest zijn atmosfeer via enorme jets van heliumgas die zich voor en achter hem ontvouwen.
De resulterende gasstaart is langer dan vijftig Jupiters op een rijtje (Science Advances).
Het is niet voor het eerst dat een staart van ontsnappend materiaal bij een exoplaneet is waargenomen.
Zo’n staart kan bijvoorbeeld ontstaan wanneer een planeet in botsing komt met een ander object.
Maar hij kan ook worden veroorzaakt door de hitte van een nabije ster, die de planeetatmosfeer doet opzwellen en de ruimte in blaast.
Staarten zo lang als die van HAT-P-32b zijn echter uitzonderlijk. Om meer te weten te komen over de atmosfeer van een planeet buiten ons zonnestelsel, kunnen astronomen waarnemingen doen van diens moederster op het moment dat de planet voor deze langs schuift.
Dit wordt een planeetovergang of ‘transit’ genoemd. Tijdens zo’n transit schijnt het licht van de ster door de eventuele atmosfeer van de planeet heen.
Met behulp van spectroscopie kunnen astronomen dit licht bestuderen om vast te stellen welke elementen er in de planeetatmosfeer zitten.
Met spectroscopie wordt het licht opgesplitst in verschillend gekleurde lichtbundels, het zogeheten spectrum.
De diverse kleurbanden in dit spectrum komen overeen met verschillende elementen.
De staart van HAT-P-32b was al bij eerdere onderzoeken ontdekt. Maar omdat astronomen de planeet alleen hadden waargenomen op de momenten dat hij voor zijn ster langs trok, bleef de ware omvang ervan onbekend.
Nu heeft een team onder leiding van Zhoujian Zhang van de Universiteit van Californië te Santa Cruz (VS) HAT-P-32b gedurende meerdere nachten waargenomen – zowel voor, tijdens als na het moment waarop de planeet voor zijn ster langs schoof.
Daarbij is de planeet gedurende een volledige omloop om zijn ster gevolgd en werd de volledige omvang van zijn staart zichtbaar.
De staart van HAT-P-32b is waarschijnlijk veroorzaakt doordat zijn atmosfeer tot koken wordt gebracht door zijn moederster.
HAT-P-32b behoort tot de zogeheten ‘hete Jupiters’, wat betekent dat hij groot, heet en gasvormig is en op geringe afstand om zijn ster cirkelt.
Door de hitte van zijn nabije moederster is de atmosfeer van HAT-P-32b zo sterk opgezwollen dat een deel van het aanwezige gas is ontsnapt aan de zwaartekracht van de planeet en in een baan rond de ster is getrokken. (EE)
(Image Credit: M. MacLeod (Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics) & A. Oklopčić (Anton Pannekoek Instituut, UvA)
