Karen O’Neil, senior-wetenschapper van de Green Bank-radiosterrenwacht (VS), heeft tijdens een onderzoek naar waterstofgas in zogeheten LSB-stelsels – sterrenstelsels met een lage oppervlaktehelderheid – een bijzondere ontdekking gedaan, die eerder deze week is gepresenteerd tijdens een persconferentie op de jaarlijkse bijeenkomst van de American Astronomy Society. Bij dit onderzoek zijn 350 unieke sterrenstelsels bestudeerd met enkele van de grootste radiotelescopen op aarde, waaronder de Green Bank Telescope (GBT), de (inmiddels ontmantelde) Arecibo-radioschotel, en de Nançay-radiotelescoop in Frankrijk. Het doel was om de hoeveelheid gas in deze uiterst diffuse sterrenstelsels te bepalen. Het diffuse karakter van de LSB-stelsels vormt een uitdaging voor de bestaande theorieën over de vorming van sterren en sterrenstelsels. Door hun eigenschappen te bestuderen hopen astronomen meer te weten te komen over het ontstaan van andere sterrenstelsels, zoals onze eigen Melkweg. Tijdens dit onderzoek stuitte O’Neil op een discrepantie tussen de gegevens van Nançay en Green Bank. Deze laatste was per ongeluk op de verkeerde hemelcoördinaten gericht, en heeft daarbij een sterrenstelsel gedetecteerd dat geheel uit gas bestaat – het bevat geen waarneembare sterren. Het stelsel, dat de aanduiding J0613+52 heeft gekregen, verschilt sterk van eerder waargenomen LSB-stelsels. Het bevat ongelooflijk veel gas, maar vertoont geen tekenen van stervorming. Het is ook te ver verwijderd van andere sterrenstelsels om, bij een onderlinge ontmoeting, het gas zodanig in beroering te brengen dat er stervorming op gang kan komen. Volgens O’Neil zou het weleens de eerste ontdekking kunnen zijn van een nabij sterrenstelsel dat uit oergas bestaat. Voor het overige is er nog veel onduidelijk over J0613+52. Lang belichte optische opnamen op verschillende golflengten zouden meer inzicht kunnen geven in de ware aard van het sterrenstelsel, maar door zijn geringe gasdichtheid is het uiterst moeilijk waarneembaar op golflengten buiten het radiodomein. (EE) (Image Credit: NSF/GBO/P.Vosteen)
