Overal aan de hemel zijn zwarte gaten te vinden die sterren verscheuren – als je maar weet hoe je ze moet opsporen. Dat is de conclusie van nieuw onderzoek door wetenschappers van het MIT, die achttien nieuwe tidal disruption events of TDE’s hebben ontdekt – kosmische gebeurtenissen waarbij een ster onder invloed van de getijdenkracht van een nabij zwart aan flarden wordt getrokken (The Astrophysical Journal). De onderzoekers ontdekten deze tot nu toe ‘verborgen’ gebeurtenissen door op een ongebruikelijke golflengte te kijken: het infrarood. Naast uitbarstingen van zichtbaar licht en röntgenstraling kunnen TDE’s ook infraroodstraling produceren, met name in stofrijke sterrenstelsels, waarin een centraal zwart gat omgeven is door galactisch puin. Het vele stof in deze sterrenstelsels absorbeert zichtbaar licht en röntgenstraling normaal gesproken, maar tijdens een TDE wordt het stof ook opgewarmd, waardoor het waarneembaar wordt in het infrarood. Ook infraroodstraling kan dus een aanwijzing zijn voor een TDE. Door in het infrarood te kijken, is het MIT-team er nu in geslaagd om TDE’s op te sporen in sterrenstelsels waarin zulke gebeurtenissen tot nu toe verborgen bleven. Bij hun onderzoek hebben de wetenschappers gebruik gemaakt van archiefwaarnemingen van NASA-satelliet NEOWISE, die de hemel afspeurt op korte uitbarstingen van infraroodstraling. Nadat ze andere mogelijke oorzaken van zulke uitbarstingen hadden uitgesloten, zoals actieve galactische kernen en supernova-explosies, hielden ze achttien echte TDE-signalen over – een scherpe infraroodpiek, gevolgd door een geleidelijke dip, die een afspiegeling is van het proces waarbij een zwart gat dat een ster verscheurt het stof in de omgeving plotseling verhit tot ongeveer duizend graden, waarna het geleidelijk afkoelt. De onderzoekers onderzochten vervolgens de sterrenstelsels waarin de verschillende TDE’s optraden. Daarbij stelden ze vast dat ze in stelsels van uiteenlopende aard hadden plaatsgevonden. Vóór dit onderzoek hadden astronomen TDE’s voornamelijk waargenomen in sterrenstelsels waarin eerder een ‘starburst’ – een grote geboortegolf had plaatsgevonden, maar die sindsdien tot rust zijn gekomen. Het toeval wil dat deze stelsels ook relatief stofarm zijn, waardoor een TDE gemakkelijker te detecteren is. De nieuwe resultaten laten nu zien dat TDE’s in allerlei soorten sterrenstelsels optreden, niet alleen in voormalige starburst-stelsels. De achttien nieuwe ontdekkingen maken het ook mogelijk om een schatting te maken van hoe vaak er in een bepaald sterrenstelsel TDE’s optreden. Volgens de astronomen gebeurt dat ongeveer eens in de vijftigduizend jaar. (EE)
(Image Credit: Megan Masterson, Erin Kara, et al)
