Een team van astronomen, onder leiding van Rafael Luque (Universiteit van Chicago), heeft een bijzonder planetenstelsel ontdekt dat uit zes planeten bestaat. De planeten draaien om een ster met de aanduiding HD110067, die op ongeveer honderd lichtjaar afstand in het noordelijke sterrenbeeld Coma Berenices staat. En hun omlooptijden zijn nauwkeurig op elkaar afgestemd (Nature). In 2020 detecteerde NASA’s Transiting Exoplanet Survey Satellite (TESS) dipjes in de helderheid van HD110067 die erop wezen dat er planeten voor de ster langs schoven. Door de gegevens van TESS te combineren met die van de Europese Cheops-satelliet, hebben Luque en zijn team nu het bijzondere karakter van dit planetenstelsel weten vast te stellen. In ons Melkwegstelsel zijn vele voorbeelden bekend van sterren waar meerdere planeten omheen cirkelen. Maar planetenstelsels waarin de planeten in strikte resonantie met elkaar zijn, komen minder vaak voor. Een bekend eerder voorbeeld is het planetenstelsel van de ster TRAPPIST-1, dat uit zeven planeten bestaat. Bij de ster HD110067 maakt de planeet die het dichtst bij de ster staat (b) drie omlopen voor elke twee van de volgende planeet (c) – een zogeheten 3:2 resonantie. Dezelfde verhouding is tevens te zien tussen de omlooptijden van de planeten c en d, en tussen die van d en e. De omlooptijden van de buitenste planeten verhouden zich als 4:3. En al deze baanresonanties staan als een huis: de zes planeten zijn waarschijnlijk al sinds hun vorming, miljarden jaren geleden, in deze ritmische dans verwikkeld. Baanresonante planetenstelsels zijn heel interessant, omdat ze astronomen iets vertellen over de vorming en de daaropvolgende evolutie van het planetenstelsel. Planeten rond sterren hebben de neiging om zich in resonantie te vormen, maar hun omloopbanen kunnen gemakkelijk verstoord raken – bijvoorbeeld door de aanwezigheid van een zeer zware planeet, door een passerende ster of door een grote inslag. Daardoor zijn stelsels waarin de planeten hun onderlinge resonanties hebben behouden zeldzaam. Naar schatting blijft slechts ongeveer één procent van alle planetenstelsels langdurig in resonantie. (EE) (Image Credit: Roger Thibaut (NCCR PlanetS)
