Astronomen hebben een schamele ster ontdekt die, met een planeet op sleeptouw, door het centrum van ons Melkwegstelsel raast. De ster, en dus ook zijn planeet, lijkt een snelheid van minstens 540 kilometer per seconde te hebben en zou daarmee bijna tweemaal zo snel bewegen als ons zonnestelsel. Als dit kan worden bevestigd, dan vormt het tweetal het snelst bewegende exoplanetenstelsel (The Astronomical Journal). De planeet die om de ster cirkelt is een zogeheten super-Neptunus: een planeet die meer massa heeft dan de planeet Neptunus en vijf tot zeven keer zo groot is als de aarde. Als hij zich in ons eigen zonnestelsel zou bevinden, zou zijn omloopbaan tussen die van de Venus en de aarde in liggen. Maar omdat zijn moederster zo zwak is, zou dat ruimschoots buiten de zogeheten leefbare zone van de ster zijn. De twee objecten werd in 2011 voor het eerst opgemerkt in gegevens van het MOA-project, een samenwerkingsproject van astronomen uit Nieuw-Zeeland en Japan dat tot doel heeft om exoplaneten op te sporen waarvan het licht door zogeheten gravitationele microlensing is versterkt. Dat gebeurt wanneer het licht van een verre ster wordt afgebogen en versterkt door het zwaartekrachtsveld van een zich meer op de voorgrond bevindende ster. Al snel werd duidelijk dat het om twee hemellichamen ging, waarvan het ene 2300 keer zoveel massa had als het andere, maar om hun afzonderlijke massa’s te kunnen vaststellen, moest hun afstand tot de aarde worden bepaald, en dat was niet zo makkelijk. De beschikbare gegevens lieten twee mogelijkheden toe: een combinatie van een kleine ster en een planeet met ruwweg 29 keer zoveel massa als de aarde, of een nabijere planeet zonder moederster, met vier keer zoveel massa als Jupiter en een maan kleiner dan de aarde. Om hier uitsluitsel over te kunnen geven, hebben de astronomen gegevens van de Keck-sterrenwacht op Hawaiï en de Europese ruimtetelescoop Gaia doorgespit. Daarbij ontdekten ze een mogelijke kandidaat op een afstand van ongeveer 24.000 lichtjaar nabij het Melkwegcentrum. Door de positie van de ster in 2011 te vergelijken met die in 2021, konden zij diens (hoge) snelheid berekenen. Maar daarmee zijn de astronomen er nog niet. Het is ook nog mogelijk dat de ster min of meer onze kant op beweegt of zich juist van ons verwijdert. In dat geval zou hij nóg meer snelheid hebben en wellicht uit ons Melkwegstelsel kunnen ontsnappen. Om deze mogelijkheid te onderzoeken, willen de ontdekkers het snelle tweetal volgend jaar nog een keer waarnemen. (EE) (Image credit: NASA/JPL-Caltech/R. Hurt (Caltech-IPAC)
