Met behulp van de 3,5-meter WIYN-telescoop op Kitt Peak (Arizona, VS) hebben astronomen ontdekt dat de exoplaneet met de aanduiding TIC 241249530 b niet alleen een van de meest langgerekte omloopbanen van alle bekende exoplaneten heeft, maar ook achterwaarts om zijn ster draait (Nature). De afgelopen dertig jaar hebben astronomen meer dan 5600 exoplaneten – planeten buiten ons zonnestelsel – ontdekt. Drie- tot vijfhonderd daarvan behoren tot de merkwaardige categorie van de hete Jupiters: grote, Jupiter-achtige planeten die op kleine afstand om hun ster draaien, soms zelfs zo dichtbij als Mercurius bij onze zon. Hoe de hete Jupiters in zulke krappe omloopbanen terecht zijn gekomen, is onduidelijk, maar astronomen vermoeden dat ze in banen ver van hun ster zijn begonnen en mettertijd dichter naar deze toe zijn gemigreerd. De langgerekte omloopbaan van TIC 241249530 b versterkt dit vermoeden. TIC 241249530 b werd in januari 2020 door NASA-satelliet TESS ontdekt doordat hij met regelmatige tussenpozen voor zijn ster langs schoof en deze daarbij gedeeltelijk ‘verduisterde’. Uit de grootte van de helderheidsdips kon worden afgeleid dat het om een forse planeet moest gaan. Met behulp van de geavanceerde spectrograaf van de WIYN-telescoop hebben de astronomen nu vastgesteld dat TIC 241249530 ongeveer vijf keer zoveel massa heeft als Jupiter. Verder is gebleken dat de baan die de planeet doorloopt extreem excentrisch oftewel langgerekt is. Als deze planeet deel zou uitmaken van ons zonnestelsel, zou hij bij zijn dichtste nadering tien keer dichter bij de zon komen dan Mercurius, terwijl het verste punt van zijn baan ongeveer op de afstand van de aarde zou liggen. Als gevolg daarvan zou zijn temperatuur variëren van de hitte van een smeltoven tot een aangename zomerdag. En alsof die langgerekte baan al niet bijzonder genoeg was, ontdekten de astronomen ook nog dat de planeet achterwaarts draait, dat wil zeggen: in een richting tegengesteld aan de rotatie van zijn moederster. De unieke baaneigenschappen van de exoplaneet geven een indicatie van zijn toekomst. Verwacht wordt dat door de zeer dichte dichte naderingen tot zijn moederster zijn huidige langgerekte omloopbaan geleidelijk steeds cirkelvormiger zal worden – precies zoals dit bij veel hete Jupiters is gebeurd. TIC 241249530 b is pas de tweede exoplaneet waarbij het vermoeden bestaat dat hij binnen afzienbare tijd ook in een hete Jupiter zal veranderen. (EE) (Image credit: NOIRLab/NSF/AURA/J. da Silva (Spaceengine)
