Een acht jaar geleden ontdekte exoplaneet lijkt aan een catastrofe te zijn ontsnapt. Tot die conclusie komt een internationaal team van astronomen, dat heeft ontdekt dat de ster in het sterrenbeeld Kleine Beer waar de planeet omheen cirkelt in het verleden moet zijn opgezwollen tot een zogeheten rode reus. Normaal gesproken zou de planeet daarbij door de ster verzwolgen moeten zijn (Nature).
Als onze zon over vijf miljard jaar het einde van haar bestaan bereikt, zal zij honderd keer zo groot worden als nu. En daarbij zal ze onze thuisplaneet waarschijnlijk overspoelen met heet plasma en compleet roosteren.
Veel planeten in andere zonnestelsels staat eenzelfde lot te wachten wanneer hun moedersterren oud worden.
Maar voor sommige bestaat hoop. De Jupiter-achtige gasplaneet 8 UMi b, bijgenaamd Halla, draait dicht om zijn reusachtige moederster, die ongeveer 520 lichtjaar van de aarde is verwijderd.
Met behulp van waarnemingen van NASA’s Transiting Exoplanet Survey Satellite (TESS) hebben de astronomen ontdekt dat deze ster in zijn kern helium verbrandt in plaats van waterstof. Dit betekent dat hij op een gegeven moment is uitgegroeid tot een rode reuzenster.
Toen de voorraad waterstof in zijn kern opraakte, zou de ster zijn opgezwollen tot voorbij de huidige omloopbaan van de planeet, om vervolgens ineen te krimpen tot zijn huidige omvang. Inmiddels is hij nog ‘maar’ bijna elf keer zo groot als onze zon en heeft hij ruim anderhalf keer zoveel massa.
Halla werd in 2015 met behulp van de radiële-snelheidsmethode ontdekt door een team van Koreaanse astronomen.
Bij deze methode worden de kleine regelmatige schommelingen gemeten die een ster vertoont wanneer er een planeet omheen draait.
Halla is slechts ongeveer 0,46 astronomische eenheden – bijna de helft van de afstand tussen zon en aarde – van zijn ster verwijderd en behoort daarmee tot de ‘hete Jupiters’. Vermoed wordt dat deze gasreuzen zijn ontstaan in banen die oorspronkelijk veel verder van hun ster verwijderd waren, en vervolgens naar deze toe zijn gemigreerd.
Maar hoe kan Halla dan de latere sterke uitdijing van zijn ster hebben overleefd?
De meest aannemelijke verklaring is dat hij nooit het gevaar heeft gelopen om opgeslokt te worden.
Volgens de astronomen was het 8 Umi-stelsel waarschijnlijk vergelijkbaar met de fictieve planeet Tatooine uit Star Wars, die om twee zonnen draait.
Als het stelsel oorspronkelijk uit twee sterren bestond, zou hun uiteindelijke samensmelting hebben kunnen voorkomen dat een van hen voldoende zou uitdijen om de planeet op te slokken. Dit komt doordat de twee sterren tijdens de overgang van twee waterstof-verbrandende sterren naar wat nu één helium-verbrandende rode reuzenster is gas van elkaar af hebben gesnoept.
Een andere mogelijkheid is dat Halla een pasgeboren planeet is. Bij de botsing tussen de twee sterren kan een gaswolk zijn vrijgekomen waaruit later de planeet is ontstaan. In dat geval zou Halla dus een planetair ‘nakomertje’ zijn. (EE)
(Image Credit: Adam Makarenko/W.M. Keck Observatory)
