Astronomen hebben voor het eerst een directe meting gedaan van de massa van een zwart gat dat zo ver weg staat, dat het licht uit zijn omgeving er 11 miljard jaar over heeft gedaan om ons te bereiken. Het onderzoeksteam, onder leiding van Taro Shimizu van het Max-Planck-Institut für extraterrestrische Physik in Duitsland, heeft vastgesteld dat het zwarte gat, met de aanduiding J0920, ongeveer 320 miljoen keer zoveel massa heeft als onze zon (Nature). Om directe metingen te doen van de massa van een zwart gat, gebruiken astronomen telescopen waarmee de bewegingen van het gas en de sterren die daaromheen draaien kunnen worden gevolgd. Hoe sneller ze bewegen, des te meer materie bevindt zich binnen hun omloopbaan. Deze techniek is al gebruikt om de massa’s van nabije zwarte gaten te meten, waaronder dat in het centrum van ons Melkwegstelsel. Maar op zeer grote afstanden is deze beweging heel moeilijk waarneembaar. Hierdoor waren vergelijkbare directe metingen van de massa’s van verre zwarte gaten tot nu toe niet mogelijk. De directe meting van de massa van J0920 is te danken aan ‘GRAVITY+’– een reeks upgrades van ESO’s Very Large Telescope Interferometer (VLTI) en diens GRAVITY-instrument die nog gaande is. De verbeteringen hebben astronomen in staat gesteld om het zwakke, verre gas rond het zwarte gat nauwkeuriger dan ooit te waar te nemen. De nauwkeurige meting van de massa van J0920 is een eerste stap op weg naar een beter begrip van de manier waarop zwarte gaten en sterrenstelsels zijn gegroeid toen het heelal nog maar een paar miljard jaar oud was. De massabepaling wijst erop dat het zwarte gat in dit sterrenstelsel ongeveer vier keer zo licht is als op grond van de massa van het omringende sterrenstelsel verwacht zou mogen worden. Dit doet vermoeden dat het zwarte gat minder snel is gegroeid dan het sterrenstelsel waar het deel van uitmaakt. (EE)
(Image Credit: ESO/M. Kornmesser, Y. Beletsky)
