‘We zijn er voor het eerst in geslaagd om in te zoomen op een stervende ster in een sterrenstelsel buiten onze eigen Melkweg,’ zegt Keiichi Ohnaka, astrofysicus van de Universidad Andrés Bello in Chili. De ster – WOH G64 – is maar liefst 160.000 lichtjaar van ons verwijderd en kon in beeld worden gebracht dankzij de uitzonderlijke beeldscherpte van de Very Large Telescope Interferometer (VLTI) van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO). De nieuwe waarnemingen tonen een ster die gas en stof uitstoot in het laatste stadium voordat hij een supernova wordt. ‘We ontdekten een eivormig cocon dat de ster nauw omsluit’, zegt Ohnaka, hoofdauteur van het onderzoeksverslag dat vandaag in Astronomy & Astrophysics wordt gepubliceerd. ‘We zijn enthousiast, omdat dit verband kan houden met de enorme uitstoot van materie die een stervende ster produceert in de aanloop naar een supernova-explosie.’ Astronomen hebben een stuk of twintig ingezoomde foto’s gemaakt van sterren in ons Melkwegstelsel, en zo hun eigenschappen kunnen vaststellen. Maar het overgrote deel van de sterren maakt deel uit van andere sterrenstelsels. En die staan zo ver weg dat het heel veel moeite kost om er zelfs maar eentje gedetailleerd waar te nemen. Tot nu toe dan. De nu een beeld gebrachte ster, WOH G64, maakt deel uit van de Grote Magelhaense Wolk, een van de kleine sterrenstelsels die de Melkweg begeleiden. Astronomen weten al tientallen jaren van het bestaan van deze ster en betitelen hem als een ‘reuzenster’. WOH G64 is namelijk ongeveer tweeduizend keer zo groot als onze zon en staat te boek als een rode superreus. Ohnaka en zijn team waren al een hele tijd geïnteresseerd in deze reuzenster. In 2005 en 2007 gebruikten ze de VLTI van ESO in de Chileense Atacama-woestijn om meer te weten te komen over zijn kenmerken. Maar een echte foto van de ster kon toen nog niet worden gemaakt. Voor de gewenste opname moest het team wachten op de ontwikkeling van een nieuw instrument van de VLTI: GRAVITY. Nadat ze hun nieuwe resultaten hadden vergeleken met eerdere waarnemingen van WOH G64, ontdekten de astronomen tot hun verbazing dat de ster de afgelopen tien jaar zwakker was geworden. De nieuwe opname laat bovendien zien dat de omhullende cocon uitgerekt is. Dit laatste kwam als een verrassing omdat wetenschappers op basis van eerdere waarnemingen en computermodellen een andere vorm hadden verwacht. Het team denkt dat de eivorm van de cocon kan zijn veroorzaakt door de materie-uitstoot van de ster of door de invloed van een nog niet ontdekte begeleidende ster. Naarmate de ster zwakker wordt, zal het steeds moeilijker worden om er close-up foto’s van te maken – zelfs voor de VLTI. Geplande updates van de instrumenten van de telescoop, zoals de toekomstige GRAVITY+, beloven hier echter snel verandering in te zullen brengen. (EE) (Image credit: ESO/K. Ohnaka et al.)
