Nieuwe waarnemingen van de quasar 3C 273 laten de structuur zien van het gas dat om het centrale superzware zwarte gat wervelt.
Ook is een nieuwe nauwkeurige bepaling gedaan van de massa van dat zwarte gat.
Bij de waarnemingen zijn de vier telescopen van de Europese Very Large Telescope als interferometer gebruikt.
Quasar 3C 273 werd meer dan een halve eeuw geleden ontdekt door de Nederlands-Amerikaanse astronoom Maarten Schmidt. Het object, het eerste in zijn soort, viel op door zijn extreem grote helderheid, wat de vraag opwierp waar het de benodigde energie vandaan haalde.
Inmiddels is duidelijk dat de oorzaak ligt bij een kolossaal zwart gat dat materie uit zijn omgeving aantrekt. Die materie verdwijnt niet rechtstreeks het zwarte gat in, maar hoopt zich in eerste instantie op in een schijf daaromheen.
Met behulp van de Very Large Telescope Interferometer (VLTI) is nu gekeken naar het snel ronddraaiende gas in die ‘accretieschijf’.
Vanwege de grote afstand van 3C 273, ruwweg 2,5 miljard lichtjaar, kon tot nog toe niet precies worden gemeten hoe groot die accretieschijf is.Met de VLTI, die de prestaties van een 130 meter grote enkelvoudige telescoop kan evenaren, is dat nu wel gelukt.
De schijf blijkt een schijnbare grootte van 10 microboogseconden te hebben.
Op de afstand van de quasar komt dat overeen met ongeveer 0,1 lichtjaar.
De waarnemingen hebben ook aangetoond dat het gas in de schijf daadwerkelijk om het centrale zwarte gat draait.
Ook is gemeten met welke snelheid dat gebeurt.
Uit de omvang van de accretieschijf en de snelheid van het daarin aanwezige gas kan de massa van het zwarte gat worden afgeleid. Het resultaat, ongeveer 300 miljoen zonsmassa’s, komt overeen met eerdere schattingen. (EE)