Een internationaal team van astronomen, onder wie John McKean van de Rijksuniversiteit Groningen, heeft een donker object met een relatief lage massa in het verre heelal gevonden. Ze kwamen het object op het spoor door de kleine zwaartekrachtvervorming van het licht van een ander verafgelegen sterrenstelsel te detecteren. De ontdekking lijkt in overeenstemming te zijn met de huidige beste theorie over hoe sterrenstelsels zoals onze eigen Melkwegstelsel zijn ontstaan (Nature Astronomy en Monthly Notices of the Royal Astronomical Society). ‘Het zoeken naar donkere objecten die geen licht uitstralen, is een uitdaging ’, zegt Devon Powell van het Max-Planck-Institut für Astrophysik (MPA, Duitsland), hoofdauteur van de studie die vandaag in Nature Astronomy is gepubliceerd. ‘Omdat we ze niet direct kunnen zien, gebruiken we in plaats daarvan zeer verre sterrenstelsels als een soort ‘achtergrondverlichting’ om hun zwaartekrachtsinvloeden te zoeken.’De mysterieuze donkere materie is essentieel om te begrijpen hoe sterren en sterrenstelsels zijn geëvolueerd. Een belangrijke vraag is in welke mate donkere materie in het heelal ‘samengeklonterd’ is, omdat dit zou kunnen onthullen waaruit zij bestaat. Omdat donkere materie niet zichtbaar is, kunnen de eigenschappen ervan alleen worden bepaald met behulp van het zwaartekrachtlens-effect: het effect dat ervoor zorgt dat het licht van een ver weg gelegen object wordt vervormd en afgebogen door de zwaartekracht van een object op de voorgrond. Normaal gesproken is dat object een sterrenstelsel of cluster van sterrenstelsels, maar in dit geval is het voorgrondobject donker, en is het object dat als lens werkt dus onzichtbaar. Bij hun ontdekking hebben de astronomen gebruikgemaakt van een wereldwijd netwerk van radiotelescopen. De verzamelde gegevens werden gecorreleerd bij het Joint Institute for VLBI ERIC (JIVE) in Dwingeloo. Met deze techniek wordt een virtuele supertelescoop ter grootte van de aarde gecreërd, die de subtiele lenswerking van het donkere voorgrondobject kan opvangen. Zo werd ontdekt dat het object een miljoen keer zoveel massa heeft als onze zon en dat het zich op een afstand van ongeveer tien miljard lichtjaar van de aarde bevindt. Daarmee is dit het ‘lichtste’ object dat ooit met deze techniek is opgespoord. (EE) (Image credit: Keck/EVN/GBT/VLBA)
