Een nieuwe analyse van gegevens die tussen 1999 en 2015 zijn verzameld door de Hubble-ruimtetelescoop bevestigen dat de uiterst ijle atmosfeer van de ijzige Jupitermaan Europa waterdamp bevat.
Maar vreemd genoeg is die slechts aan één kant van Europa te vinden.
Europa is bedekt met een dikke laag ijs waaronder een grote oceaan van vloeibaar water schuilgaat.
Uit eerdere waarnemingen met onder meer de Hubble-ruimtetelescoop was al gebleken dat er soms wat van dat water via scheuren in de ijskorst kan ontsnappen, een verschijnsel dat enigszins vergelijkbaar is met de geisers op aarde.
Dit leidt ertoe dat er lokaal wolken van waterdamp de atmosfeer in worden geblazen, die echter een kortstondig karakter hebben.
Bij het nieuwe onderzoek zijn vergelijkbare hoeveelheden waterdamp aangetoond, maar dan verspreid over een veel groter gebied.
Het lijkt erop dat zich boven het achterste halfrond van Europa, ten opzichte van zijn baanbeweging om Jupiter, een persistente atmosfeer van waterdamp heeft gevormd.
De oorzaak van deze asymmetrie tussen ‘voorkant’ en ‘achterkant’ is nog onbekend.
De ontdekking is gedaan door Lorenz Roth van het KTH Royal Institute of Technology, Space and Plasma Physics in Zweden, onder wiens leiding onlangs ook waterdamp in de atmosfeer van de Jupitermaan Ganymedes is ontdekt.
Volgens Roth is de detectie van persistente waterdamp op Europa verrassender dan op Ganymedes, omdat de temperaturen op het oppervlak van Europa lager zijn
Dat komt doordat Europa meer zonlicht weerkaatst, waardoor het overdag niet warmer wordt dan –160 °C.
Toch wijzen de nieuwe waarnemingen erop dat zelfs bij deze lagere temperatuur waterijs sublimeert, direct van vaste stof in damp verandert, op Europa.
Hoe het precies zit met die ijle atmosfeer van Europa zal waarschijnlijk pas duidelijk worden nadat deze en andere Jupitermanen weer eens van dichtbij worden bekeken.
In 2022 lanceert het Europese ruimteagentschap ESA de Jupiter Icy Moons Explorer (JUICE), die vanaf 2031 de Jupitermanen Ganymedes, Callisto en Europa zal onderzoeken.
Kort daarvoor zal ook de NASA-ruimtesonde Europa Clipper (lancering in 2024) bij Europa zijn aangekomen. (EE)
(Image Credit: NASA/JPL-Caltech/SETI Institute)
