De zon is een gasbol met een straal van ongeveer 696.160 kilometer, meer dan honderd maar zo groot als die van de aarde. De afplatting is echter veel kleiner, zo’n zes kilometer tegen 21 kilometer. Tel daar de enorme afstand bij en het is duidelijk dat de afplatting van de zon heel moeilijk nauwkeurig is te meten. En hoe wordt de ‘rand’ van die gasbol gedefinieerd? Ook recente metingen door Franse zonnefysici leveren nog geen eenduidig resultaat op. Mustapha Meftah en Redouane Mecheri analyseerden waarnemingen verricht tussen 2010 en 2023 met het Solar Dynamics Observatory. Dat is een satelliet die op 36.000 kilometer hoogte rond de aarde draait en vrijwel constant op de zon is gericht. De onderzoekers bepaalden de afplatting op twee manieren. Bij de eerste, directe methode werden de zonsbeeldjes en zonsrand zelf opgemeten. Bij de tweede methode werden trillingen of golven aan het zonsoppervlak geanalyseerd. Sommige van die golven, die in het inwendige ontstaan en met elkaar interfereren, hangen namelijk heel sterk samen met de straal van de zon. Volgens de eerste methode bedroeg de gemiddelde afplatting – de verhouding tussen de equatoriale en de polaire straal – 9 × 10-6, een verschil van 6,3 kilometer. De tweede methode resulteerde in 8,4 × 10-6, een verschil van 5,85 kilometer. De tweede methode liet ook een geringe variatie zien die in de pas loopt met de activiteit van de zon, terwijl de eerste methode een lichte variatie vertoont die juist tegengesteld verloopt. Volgens de twee astronomen is de nauwkeurigheid van de tweede methode groter dan die van de eerste, waarmee zij voorzichtig concluderen dat ‘hun’ afplatting groter is dan die welke in 2012 door astronomen van de Universiteit van Hawaii was afgeleid uit directe metingen aan zonsbeeldjes. Die onderzoekers vonden overigens ook dat de afplatting tijdens hun meetperiode géén significante variatie vertoonde. Het is dus duidelijk dat de strijd over de buitenste kilometers van de zon voorlopig nog niet is beslecht. (GB/Astronomy & Astrophy sics 693, A92) (Image credit: NASA)
