Triton, de grootste maan van Neptunus, heeft twee opmerkelijke eigenschappen. Hij draait tegengesteld aan de aswenteling van Neptunus rond de planeet. En hij behoort met Enceladus tot de enige twee ijsmanen in het zonnestelsel die met zekerheid geiseractiviteit vertonen. De eerste eigenschap suggereert dat Triton waarschijnlijk uit de Kuipergordel voor bij Neptunus is ingevangen. En nu menen twee Amerikaanse astronomen dat de tweede eigenschap hiermee misschien samenhangt. Triton draaide aanvankelijk in een langgerekte baan om Neptunus, net als nu zijn veel kleinere maan Nereïde. Hij ondervond sterke getijdenkrachten, die het inwendige vervormden en verwarmden en de buitenste ijskorst deden smelten. Eerder onderzoek suggereerde dat de baan van Triton al snel cirkelvormig zou zijn geworden, waardoor de getijdenverwarming snel afnam en de ijsschil weer bevroor. Die situatie zou dan tot nu toe zo zijn gebleven, maar valt moeilijk te rijmen met de huidige waargenomen structuren en activiteit aan het oppervlak. Noah Hammond en Geoffrey Collins hebben nu via computersimulaties gevonden dat de baan van Triton pas na drie tot vier miljard jaar cirkelvormig werd. En wel door een koppeling tussen de getijdenverwarming en het smelten van de ijskorst. Daardoor zou het inwendige nog heel lang warm zijn gebleven en kon deze maan ook al die tijd een dunne ijsschil hebben gehad. Die zou zich uitstrekken tot aan de (vermoedelijke) ondergrondse oceaan, die nog steeds voldoende warm was om vloeibaar te blijven. Uiteindelijk zou er in die ijskorst nog een laatste periode van intense activiteit hebben plaatsgevonden. Tijdens deze periode veroorzaakte de afkoelende en dikker wordende ijskorst zo’n grote druk op de ondergrondse oceaan dat die opnieuw ging barsten en er water naar het oppervlak werd geperst. Dat zou dan volgens de astronomen tot grootschalige ‘koude’ vulkanische activiteit hebben geleid. Die veranderde het oppervlak opnieuw ingrijpend en zou dan het huidige jonge oppervlak van Triton kunnen verklaren. Door een uniek samenspel van verschillende processen, maar dat is de geologie eigen. (GB/Planetary Science Journal 5: 200) (Image credit: NASA/JPL/USGS)
